‘Papilio Buddha‘ [en], un largometraje en lengua malayalam (NdeT: idioma del estado de Kerala, India; una de las 22 lenguas oficiales del país) escrito y dirigido por Jayan K. Cherian [en], se ha unido a la larga lista de películas en problemas por la censura en India en los últimos tiempos. La película se centra especialmente en las atrocidades cometidas contra los ‘dalits’ (NdT: parias, intocables), las mujeres y el medio ambiente y ha sido acusada de difamar al Padre de la nación Mahatma Gandhi. La película fue inicialmente prohibida por el Comité de censura [en] hasta que fue autorizada para ser exhibida con la restricción: solo para “adultos”.

Junto a la más reciente prohibición, por el gobierno del estado de Tamilnadu, de la película ‘Vishwaroopam’ y a las varias fetuas (NdT: o fatwa que es un pronunciamiento legal en el Islam) contra el arte en India, la mas reciente en Kerala donde la estatua de un escritor fue vandalizada [en], India está dando diez pasos hacia atrás por cada paso hacia adelante que intenta dar.

El autor Salman Rusdhie afirma en una reciente entrevista [en] a un canal de televisión:

«Este es un tipo de emergencia diferente; es una emergencia cultual en India. La cultura es un nuevo objetivo y los artistas no tienen grupos organizados para defenderse ellos mismos. La cultura y el arte no son difíciles de atacar.

Es bien sabido que sin libertad de pensamiento, el que es esencial para producir arte, ninguna sociedad llegará al más alto estatus social al que aspira India para este siglo. Mientras que las organizaciones religiosas se caracterizan por tal comportamiento, el mismo gobierno indio les da una inyección de moral prohibiendo una película porque el Comité de censura indio se ofendió de la representación de Gandhi [en], la figura mas respetada en el país de la lucha por la libertad.

Miniatura del poster de Papilio Buddha. De la página de Facebook de Cherian.

Deedi Damodaran escribe en el ‘Hindu‘ [en] sobre la decisión del Comité de censura sobre ‘Papilio Buddha':

Nuestra sociedad no está aún preparada para hacer frente a las declaraciones que hace la película. La película trata sobre cuestiones de género y sobre los ‘dalit’ en forma cruda y siento que estas son causas inseparables. Aquí tenemos una mujer que fue violada en su lugar de trabajo volviendo luego a reconstruir una vida activa. ‘Papillio Buddha’ opta por no andar con rodeos. Es audaz, clara y pertinente. No es de extrañar que el Estado esté preocupado por las revelaciones hechas en voz alta y sin pedir disculpas.

Lois Munoz Merka comenta en Facebook [en]:

Muchas películas controvertidas son rechazadas por los países que estaban representando. Pienso que es tan importante para esta película que sea vista en todas partes para arrojar luz sobre los ‘dalits’. Muchas personas en el mundo no eran conscientes del apartheid en Sud África.

കറുത്ത വിപ്ലവകാരി (karutha viplavakari) apoya la película en un comentario de Facebook sobre la página [ml]:

ചരിത്രസത്യങ്ങള് മൂടിവെച്ചു അടിസ്ഥാനജനതയെ ചാതുര്വര്ണ്യ വ്യവസ്ഥയുടെ കൈപ്പുനീര് കുടിപ്പിച്ച് ദൃശ്യമാധ്യമ മേഖല കൈയടക്കി വെച്ച സവര്ണ്ണ സിംഹാസനങ്ങളെ തകര്ത്തെറിയുവാന് പപ്പിലിയോബുദ്ധക്ക് കഴിയട്ടെ എന്നാശംസിക്കുന്നു!

Miniatura del afiche de Papilio Buddha cortesía de la página de Facebook de Jayan Cherian.

Los principales medios de comunicación infestados con las castas superiores suprimieron por largo tiempo a los ‘dalits’ y espero que esta película pueda romper sus tronos de oro.

La percepción común de Gandhi en la India y su postura sobre los ‘dalits’ es cuestionada en la película, que es lo que hizo poner nervioso al Comité de censura. Pero el Dr. B. R. Ambedkar, un renombrado erudito ‘dalit’ quien fue el arquitecto de la constitución de India, ha escrito mucho sobre Gandhi y en la página de Facebook de la película se muestra la cita de su libro ‘Qué es lo que el Congreso y Gandhi han hecho por los intocables’, publicado en 1945.

No hubo nada noble en el ayuno. Fue un acto vil y grosero. El ayuno no fue en beneficio de los intocables, fue contra ellos y fue el peor acto de represión contra gente indefensa renunciar a las garantías constitucionales que tenían bajo el premio del Primer ministro y acordar vivir a merced de los indios. Fue un acto vil y malvado. ¿Como pueden los intocables mirar a tal hombre como honesto y sincero?

Arundev E pregunta en su G+ [ml]:

പാപ്പിലിയോ ബുദ്ധ’ യുടെ കാര്യത്തില് മറന്നു പോയ ആവിഷ്കാരസ്വാതന്ദ്ര്യം ‘വിശ്വരൂപ'ത്തിനു വേണ്ടി ഓര്ത്തെടുക്കുന്നത് പുരോഗമനപരമാണ്. ഹൃദയം നിറഞ്ഞ നന്ദി.

Es interesante observar que la misma gente que se olvido de Papilio Buhda está ahora hablando de libertad del arte en el caso de Vishwaroopam.

A pesar del rechazo de la certificación ha habido proyecciones privadas en Kerala. Anivar Aravind, quien vio la película en una sesión privada, tiene esto que decir sobre ella [ml]:

തീര്ച്ചയായും കണ്ടിരിക്കേണ്ട ചിത്രം . നിരവധി റിവ്യൂകളില് പറഞ്ഞതുപോലെ പ്രമേയപരമായും ആഖ്യാനപരമായും പുതുമകള് നിറഞ്ഞതും ഒരു മിലിറ്റന്റ് ദളിത് രാഷ്ട്രീയപരിസരത്തുനിന്ന് നോക്കിക്കാണുന്നതുമായ ചിത്രമാണിത്. ഗംഭീരന് വിഷ്വലുകളും ശക്തമായ വിവരണവും. സെന്സര്ചെയ്യേണ്ട ഒന്നും ഇതിലില്ല. ഈ ചിത്രം കാണേണ്ടതും ചര്ച്ചചെയ്യേണ്ടതും അംഗീകരിക്കപ്പെടുകയും വിമര്ശിക്കപ്പെടുകയും ചെയ്യേണ്ടതും അത്യാവശ്യമാണ്.

Es necesario ver la película. Como muchos de los comentarios escritos trata de políticas «dalit» tomando un camino militante. La fotografía así como el guión son excelentes. No hay nada que censurar en esta película. La película necesita ser vista, discutida y aceptada.

La película fue marginada incluso en los festivales de películas supuestamente liberales. Madhyamam, un periódico malasio escribe sobre la película no proyectada [ml] en el festival de cine IFFK (NdT: Festival internacional de cine de Kerala) 2012:

‘പാപ്പിലിയോബുദ്ധ’യെ ഒഴിവാക്കിയതിലൂടെ പ്രാന്തവത്കരിക്കപ്പെട്ട ഒരു ജനതയുടെ ജീവിതവും പോരാട്ടവും അന്തര്ദേശീയ സദസിന് മുമ്പാകെ ചിത്രീകരിക്കാനുള്ള അവസരമാണ് ഐ.എഫ്.എഫ്.കെ നഷ്ടപ്പെടുത്തിയത്. ഉന്നത ജാതിക്കാരും പ്രമാണിമാരും നിയന്ത്രിക്കുന്ന ഏതൊരു ഭരണകൂട ഏജന്സിയേയും പോലെ, ചലച്ചിത്ര അക്കാദമിയിലും ദലിത് വിരുദ്ധ സമീപനം പ്രകടമാണ്. അവരുടെ പുരാതനമായ സംവേദന ശക്തിയെ കുഴപ്പത്തിലാക്കുന്ന ഒരു കലയും അവര്ക്ക് സഹിക്കാനാവില്ല. ‘പാപ്പിലിയോ ബുദ്ധ’ ഒഴിവാക്കപ്പെട്ടത് ഒറ്റപ്പെട്ട സംഭവമല്ല. കഴിഞ്ഞ ഡോക്യുമെന്്ററി ഫെസ്റ്റിവലില് ആനന്ദ് പട്വര്ദ്ധന്െറ ‘ജയ് ഭീം കൊമ്രേഡ്’ (Jai Bheem Comrade) സിനിമയുടെ ദൈര്ഘ്യം കൂടുതലാണെന്ന് കാണിച്ച് ഒഴിവാക്കിയിരുന്നു. ‘

Lo que podría haber sido un excelente lugar para mostrar frente a un público internacional, la vida y luchas de los «dalits», se perdió al no proyectar ‘Papilio Buddha’ en el festival de cine. Al igual que todos los organismos públicos están dirigidos por la clase alta y los poderosos, la sociedad de cine del gobierno también presenta un tratamiento anti ‘dalit’. Se evita cualquier forma de arte que esté listo para el debate con el discurso común. En un festival anterior ‘Camarada Jai Bheem’, la película de Anad Patwardhan fue evitada por su postura política.

El bloguero Vellezhuthu escribe sobre lo que sucedió cuando la película [ml] fue proyectada en el cine en Thiruvanathapuram, Kerala:

ഇന്നലെ 10 മണിക്ക് അജന്തയിൽ വച്ച് ക്ഷണിക്കപ്പെട്ട സദസ്സിനു മുൻപാകെ ജയൻ കെ ചെറിയാന്റെ പാപ്പിലിയോ ബുദ്ധ പ്രദർശിപ്പിച്ചു. 48 മിനിട്ടുള്ള സിനിമ പ്രദർശിപ്പിച്ചു ഡിവിഡിയും പ്രൊജക്ടറുമായി ആളുകൾ പോയ ഉടനെ പോലീസ് വരുന്നു. പ്രദർശനം നടത്തിയവരെ അറസ്റ്റ് ചെയ്യുമെന്നു പറയുന്നു , തിയേറ്ററിനെതിരെ കേസെടുക്കുമെന്നു പറയുന്നു, സെൻസർ ബോർഡിനു കത്തെഴുതുമെന്നു പറയുന്നു. ജഗപൊക. കണ്ടവരെയും പിടിക്കുമോ?

Luego de visionar ‘Pappilio Budha’, entró la policía y comenzó a amenazar a quienes estaban presentes incluyendo al propietario del cine y amenazó con presentar demandas contra el cine. Amenazaron también con escribir al Comité de censura. ¿Arrestarían también a quienes vieron la película?

Ben Prasantha, en su blog, se pregunta sobre la libertad en India [ml]:

സ്വതന്ത്ര പരമാധികാര റിപ്പബ്ലിക് രാഷ്ട്രത്തില് ഒരു കലാകാരന് സ്വതന്ത്രാവിഷ്കാരം നടത്തിയതിന്റെ പേരില് തന്റെ കലാസൃഷ്ടി ബഹുജന സമക്ഷം പ്രദര്ശിപ്പിക്കാന് അനുമതി നിഷേധിച്ചു എന്ന് പറയുന്നത് വല്ലാത്ത ദുര്യോഗം തന്നെ. കുറെ നാളുകളായി എന്റെ മനസ്സില് ഉറഞ്ഞു കൂടിയ ചോദ്യത്തെ ഒരിക്കല് കൂടി ഓര്മിപ്പിച്ചു ഈ സംഭവം. ഇന്ത്യ സ്വതന്ത്രയോ?. എന്റെ സത്യാന്വേഷണ പരീക്ഷണങ്ങള് എഴുതിയ ഗാന്ധി വിമര്ശനങ്ങള്ക്ക് അതീതന് അല്ല .സത്യങ്ങള് തുറന്നു പറയുമ്പോള് എന്തിനാണ് പേടിക്കുന്നത്?? ആരെയാണ് പേടിക്കേണ്ടത്?

En la soberana república libre de India, a un artista se le niega el permiso de mostrar su arte en público. Para decir lo menos: es fascinante. Esto me hace preguntar ¿qué tuve en mente por largo tiempo? ¿es India realmente libre? Gandhi quien escribió «Experimento con la verdad» no es alguien que está por sobre la crítica. ¿Porqué todo el mundo está preocupado por la verdad?

Ajith Kumar A S, músico ‘dalit’, escritor y cineasta con sede en Thiruvananthapuram, escribe sobre la película y su diferencia de opinión [en]:

‘Papilio Buddha’ ha sido aclamada por los ‘dalits’ e incluso por los liberales de izquierda como una película que trata de castas y de la violencia contra los ‘dalits’ en forma seria. Hay diferencias de opinión. Tengo serios problemas con la película. Pienso que erotiza la violencia contra los ‘dalits’ y la hace agradable para la clase alta y clase media, simpatizantes de las cuestiones ‘dalit’. Da tiempo para simpatizar sobre la violencia de casta. Los cuerpos de los ‘dalit’ son justo sitios de violencia, la película gira en torno a las atrocidades y se centra sobre todo en los fracasos. Se ignoran los avances contemporáneos de los ‘dalit’  y se acerca a la izquierda dominante con una crítica liviana.

Manoj vishwambharan escribe en Utharakalam [ml], un medio de comunicación en línea centrado en lo subalterno, resume toda la actitud hacia la película y porqué necesitamos más películas de este tipo.

ശ്രീ ബുദ്ധന് ഇ എം. എസ് നമ്പൂതിരിപ്പാടിന്റെ സ്ഥാനത്ത് പ്രതിഷ്ഠിക്കപ്പെടുമ്പോഴും ചെരുപ്പുമാലയിട്ട ഗാന്ധിയന് നോക്കുകുത്തി എരിയപ്പെടുമ്പോഴും അതില് കണ്ട കീഴാള സ്ത്രീകളുടേയും സമുദായത്തിന്റേയും നിശ്ചയദാര്ഢ്യത്തെ പ്രതിനിധീകരിക്കുമ്പോള് ഈ സിനിമ സെന്സര്ബോര്ഡിനു മാത്രമല്ല, മലയാളി പൊതുബോധമണ്ഡലത്തിനു തന്നെ അസ്വാരസ്യമുണ്ടാക്കുന്നതില് എനിക്കത്ഭുതമില്ല.
ഇ എം എസിന്റെ ജാതീയതയെപ്പറ്റിയോ ഗാന്ധിയുടെ ജാതി വര്ണ്ണാശ്രമ വ്യവസ്ഥകളെപ്പറ്റിയോ ചരിത്രപരമായി വിശകലനം ചെയ്യുക എന്നത് എന്നെ സംബന്ധിച്ച് എളുപ്പമല്ല. പക്ഷേ എനിക്ക് ഉറപ്പായും പറയാവുന്നതെന്തെന്നാല് ഈ സിനിമയെ നിരോധിക്കേണ്ടത് ഇടതിന്റേയും വലതിന്റേയും രാഷ്ട്രീയബോധത്തെ നിലനിര്ത്തുന്നതിന് വളരെ നിര്ണ്ണായകമാണ്. അതേ സമയം തന്നെ ഇത് സാധാരണക്കാരന്റെ മുന്നില് പ്രദര്ശിപ്പിക്കേണ്ടത് ഒരു ദലിത്-കീഴാള രാഷ്ട്രീയ ധാരയുടെ നിര്മ്മാണത്തിനും പ്രവര്ത്തനത്തിനും അനിവാര്യമാണ്. പാപ്പിലിയോ ബുദ്ധ കേരളവും ഇന്ഡ്യയും കണ്ട ഏറ്റവും നല്ല സിനിമയാണെന്ന് വാദിക്കാനല്ല എന്റെ ശ്രമം. അതേ സമയം തന്നെ കേരളത്തിന്റേയും ഇന്ഡ്യയുടേയും സാംസ്കാരിക ചരിത്രത്തെ അലോസരപ്പെടുത്താനും പുനരാലോചിക്കാനും നമുക്ക് കൂടുതല് പാപ്പിലിയോ ബുദ്ധകളെ ആവശ്യമുണ്ട്.

Cuando la foto de Buda es reemplazada por el veterano antiguo líder comunista E.M.S Namboothiripadu y cuando Gandhi está adornado con una guirnalda de zapatillas en la película, cuando el hombre y la mujer están decididos a mostrar su verdadera cultura ‘dalit’, la película no solo hará agonizar al Comité de censura india, hará asimismo agonizar al intelectual común de la sociedad. No soy nadie para analizar el favoritismo de E.M.S o Gandhi. Pero estoy seguro que esta prohibición de la película es una necesidad para los políticos de izquierda y derecha para salvaguardar sus políticas. Al mismo tiempo esta película necesita ser vista por cualquier persona para lograr una posición política equilibrada en sus mentes sobre la identidad ‘dalit’. No estoy aquí para hablar de los méritos de la película en su conjunto pero esta es una película que cuestiona la historia cultural incuestionable y esta película nos hará pensar en los mitos políticos propagados. Necesitamos mas ‘Pappilio Buddhas’ como este.